میلگرد یا آرماتور یکی از اجزای اصلی در ساختمان‌سازی است که با هدف افزایش مقاومت کششی و استحکام بتن به کار برده می‌شود. با توجه به نیازهای مختلف سازه‌ای، انواع مختلفی از میلگردها در صنعت ساخت‌وساز استفاده می‌شود. در این مقاله، به بررسی انواع میلگردهای ساختمانی، ویژگی‌ها، کاربردها و تیپ‌های مختلف میلگرد پرداخته‌ایم.
1. میلگرد ساده (Plain Bar)
- ویژگی‌ها: این نوع میلگرد دارای سطحی صاف و بدون هیچ گونه برآمدگی یا آج است. معمولاً از فولاد نرم ساخته می‌شود و قابلیت خم شدن و جوشکاری خوبی دارد.
- کاربردها: میلگردهای ساده بیشتر در اجزای غیرباربر مانند فونداسیون‌ها، کف‌بندها، و قطعات بتنی پیش‌ساخته کاربرد دارند. به دلیل عدم وجود آج، پیوند آن‌ها با بتن ضعیف‌تر است و برای کاربردهایی که نیاز به قابلیت حرکت درون بتن دارند، مناسب‌ترند.
2. میلگرد آجدار (Deformed Bar)
- ویژگی‌ها: دارای برآمدگی‌ها و آج‌هایی بر روی سطح است که باعث افزایش چسبندگی با بتن و در نتیجه بهبود مقاومت کششی بتن می‌شود.
- کاربردها: این نوع میلگرد در اجزای سازه‌ای که نیاز به تحمل بارهای سنگین دارند، مانند تیرها، ستون‌ها، و دیوارهای برشی به‌طور گسترده استفاده می‌شود. به دلیل افزایش پیوند با بتن، این میلگردها انتخاب اصلی برای سازه‌های مقاوم به زلزله و بارهای دینامیکی هستند.
3. میلگرد فولادی زنگ‌نزن (Stainless Steel Bar)
- ویژگی‌ها: این نوع میلگرد از فولاد زنگ‌نزن ساخته می‌شود و مقاومت بسیار بالایی در برابر خوردگی دارد.
- کاربردها: در محیط‌هایی که مستعد خوردگی بالا هستند، مانند اطراف دریا، یا فضاهای صنعتی که مواد شیمیایی خورنده حضور دارند، کاربرد دارد. همچنین در سازه‌هایی که دوام و عمر طولانی مد نظر است، استفاده می‌شود.
4. میلگرد فولادی اپوکسی (Epoxy-Coated Bar)
- ویژگی‌ها: با لایه‌ای از اپوکسی پوشیده شده است که به طور قابل توجهی مقاومت به خوردگی را افزایش می‌دهد. با این حال، اگر پوشش اپوکسی آسیب ببیند، احتمال خوردگی وجود دارد.
- کاربردها: در محیط‌های مرطوب یا خورنده مانند تونل‌ها و پل‌ها، استفاده می‌شود که نیاز به حفاظت بیشتری از میلگردها دارند.
5. میلگرد کامپوزیت (FRP Bar)
- ویژگی‌ها: از مواد کامپوزیتی مثل فایبرگلاس تقویت‌شده با پلیمر ساخته می‌شود. این میلگردها سبک وزن هستند و مقاومت بسیار بالایی در برابر خوردگی و خستگی دارند.
- کاربردها: در سازه‌هایی که به وزن کمتری نیاز دارند یا در محیط‌های خورنده شدید مانند زیرساخت‌های ساحلی و بتن در معرض کلراید، استفاده می‌شود. این میلگردها همچنین عایق الکتریکی هستند که از آن‌ها برای سازه‌های با نیاز به مقاومت الکتریکی استفاده می‌شود.
6. میلگرد گالوانیزه (Galvanized Bar)
- ویژگی‌ها: با یک لایه روی پوشیده شده است که مقاومت به خوردگی را افزایش می‌دهد. این لایه به میلگردها اجازه می‌دهد تا در محیط‌های خورنده‌تر دوام بیاورند.
- کاربردها: در سازه‌هایی که در معرض شرایط جوی نامساعد قرار دارند، مانند پل‌ها و ساختمان‌های در معرض رطوبت بالا یا مواد خورنده، استفاده می‌شود.
تیپ‌های میلگرد بر اساس استانداردها
میلگردهای ساختمانی بر اساس استانداردهای مختلفی تولید می‌شوند که رایج‌ترین آن‌ها بر اساس استاندارد ASTM آمریکا (A615/A615M, A706/A706M) و استاندارد ملی ایران (ISIRI 3132) دسته‌بندی می‌شوند. برخی از مهم‌ترین تیپ‌های میلگرد عبارتند از:
- TIPE A1: میلگرد ساده با مقاومت مکانیکی پایین، مناسب برای استفاده در اجزای غیرباربر.
- TIPE A2: میلگرد آجدار با مقاومت مکانیکی متوسط، استفاده محدود در سازه‌هایی با نیاز به مقاومت متوسط.
- TIPE A3: میلگرد آجدار با مقاومت مکانیکی بالا، استفاده در اجزای باربر و مقاوم به زلزله.
- TIPE A4: میلگرد آجدار با مقاومت مکانیکی بسیار بالا، مخصوص استفاده در سازه‌های مهم و حیاتی با نیاز به تحمل بارهای بسیار زیاد.
نتیجه‌گیری
انتخاب نوع مناسب میلگرد برای هر پروژه ساختمانی تأثیر بسزایی در ایمنی، دوام و عملکرد سازه دارد. مهندسان و طراحان سازه باید با در نظر گرفتن شرایط محیطی، نیازهای سازه‌ای و استانداردهای مربوطه، نوع مناسب میلگرد را انتخاب کنند. با انتخاب صحیح میلگرد، می‌توان تا حد زیادی از مشکلات و خسارات ناشی از خرابی سازه‌ها جلو‌گیری کرد و عمر مفید ساختمان‌ها را افزایش داد.